|
|
|
| Товарные рынки | ||
| BID | ASK | |
| Brent | 0.00 | 0.00 |
| Лайт | 0.00 | 0.00 |
Несиеге байланысты сауалнаманы негізге алып жазылған «Несие туралы шындық...» тақырыбындағы мақалаларға келген кері байланыс оқырман арасында несиесін кешіктіріп, коллекторлар тарапынан қысым көріп жүрген жандардың көп екенін көрсетті. Осыған байланысты Нұр-Сұлтан қалалық адвокаттар алқасының мүшесі, заңгер Абзал Бекбосыновтан несие төлеуді кешіктірген жағдайда не болатынын және коллекторлардың құқығы қандай екенін сұрап көрдік.
- Абзал Әбдінасырұлы, банктен қарыз алушы несиені кешіктірген немесе қайтара алмаған жағдайда не болады?
Жалпы, несиені қайтара алмаудың екі себебі бар. Біріншісі, «ұмытып кету» немесе салғырттық. Көпшілігіміздің қарызды қайтаратын күнге асықпайтынымыз рас. «Несиені төлеуді ұмытып кетіппін, екі күннен соң есіме түсіп барсам, өсімпұлы өсіп кетіпті» дейтіндер де көп. Негізінен банк қызметкерлері өз жұмысын атқарып отыр. Десе де, «екі күн ұмытқанымды кешіруі керек қой» дейтіндер де табылады. Оларға айтарым, банктен алған несие әрқашан заң бойынша рәсімделеді. Себепсіз қайтармаған немесе ұзақ уақытқа «ұмытып» кеткен жағдайда заң арқылы жауап беруге тура келеді. Салдары қиын.
Несиені қайтара алмаудың екінші себебі маңызды мәселелерге байланысты. Ондайда не істеу керек? Мысалы, денсаулығыңыз жарамай қалды, жұмыстан шығарып жіберді, төлем жасауға мүмкіндігіңіз болмады. Мұндайда банктерде де адамдар жұмыс істейтінін ұмытпаңыз. Қиын жағдайларда олардың да ұсынатын шешімдері болады. Бастысы – бірден банкке хабарласу. Өсімпұл, айыппұлды не сотқа шақыртуды күтпей-ақ, банкке өзіңіз барыңыз. Банктер мұндай жағдаймен бірінші рет ұшырасып тұрған жоқ. Олардың форс-мажорлық жағдайда жасайтын ұсыныстары міндетті түрде болады. Банкке келіп, төлем қабілетіңіз аяқ асты нашарлағанын дәлелдеудің арқасында екі жаққа да қолайлы нәтижеге қол жеткізуге мүмкіндік бар. Ең болмағанда, несие тарихыңызды бұзбай, сақтап қала аласыз.
Жоғарыда аталғандай жағдайларды банктер жеке тәртіппен қарайды. Өз тарапыңыздан қаржылық жағдайыңыз бен төлем қабілетіңіздің нашарлағанын дәлелдейтін (еңбек келісімшарты, жұмыссыз екеніңізді анықтайтын құжат және т.б.) құжаттарды дайындаңыз. Сонда жағдайдың сіздің пайдаңызға шешілуі жеңіл болады. Ары қарай банк сізге несиені қайта құрылымдаудың түрлі нұсқаларын ұсынады және барлық келісу кезеңдерінен өткен соң несие келісімшартына енгізілетін өзгерістер туралы хабарлайды. Сіз келісіп, қол қойған соң шарт күшіне енеді.
Мәселелерді шешу тәсілдері бірнеше болуы мүмкін. Мысалы, сізге қолайлы несиелік кезең немесе несиенің негізгі сомасы бойынша уақытша демалыс ала аласыз. Бұл кезеңде сіз тек пайыздарды ғана төлейсіз. Ол – айтарлықтай аз сома. Сондай-ақ банк несиенің төлем мерізімін ұзартуды ұсынуы мүмкін. Мұндай жағдайда ай сайынғы төлем азайтылып, жаңа төлем кестесі беріледі. Бұлар – несие бойынша сізге уақытша аяғыңыздан тұрып, төлем қабілетіңіз жақсарғанша әрі несие тарихыңыз бен беделіңізді сақтап қалу үшін берілетін негізгі жеңілдіктер.
Ал несиені кешіктіруге келер болсақ, төлемді төлеу мерзімінен 90 күн өткен соң несие коллекторлық агенттікке өтеді.
- Коллекторлардың құқықтарына тоқталып өтсеңіз. Коллектор борышкерді заң бойынша қаншалықты жиі мазалай алады?
Қазақстанның Ұлттық банк өкілдері коллекторлардың борышкерге бір күнде сағат 08.00-ден 21.00-ге дейін ең көбі 3 рет, ал демалыс, мереке күндері 10.00-ден 19.00-ге дейін хабарласа алатынын мәлімдеген болатын. Сонымен қатар, коллектор мен борышкер аптасына ең көбі 3 рет, ал күніне бір рет қана сағат 08.00-21.00 аралығында кездесе алады және кездесу уақытын борышкер белгілейді.
Айта кететін жайт, коллектордың қарыз алушының жұмыс орнына немесе жақындарына хабарласып, оларды мазалауға құқы жоқ. Тіпті ондай жағдайда борышкер құқық қорғау органдарына да шағымдана алады. Сондай-ақ коллекторлық компаниялардың жылжымайтын мүлік ипотекасына еш қатысы жоғын біле жүріңіз.
Коллекторлық компаниялардың жұмыс істеу принципі оңай. Олар банктен қарыз алушыны сатып алады және берешекті өндіріп алу туралы шарттың талаптарына сәйкес, борышкер қарызын сотқа дейін жеткізбей өндіріп алуға тырысады. Осы жолда түрлі айла-амалдарды да қолдануы мүмкін. Сондықтан келісімшартқа қол қоймас бұрын, әсіресе ұсақ жазумен жазылған жерлерін мұқият оқуға мән беріңіз.
Жансая ҚАМБАР
Тағы көру
